DÜNYA, GÜNEŞ VE AY’IN ŞEKİL VE BÜYÜKLÜKLERİ (6.SINIF)

Güneş ve Ay, gökyüzünde ilgimizi en çok çeken gök cisimlerindendir. Güneş, Dünya’mızın ısı ve ışık kaynağı olması nedeniyle büyük önem taşır. Dünya’mızın uydusu olan Ay ise bize en yakın gök cismidir.

Dünya’mızın şeklinin küreye benzediğini ve bu şeklin Geoit olarak adlandırıldığını biliyoruz.

Her gün doğudan yükselip batıdan alçalan Güneş’in şeklinin küreye benzediğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bazı geceleri göremediğimiz Ay’ın da küreye benzediğini defalarca gözlemlemişizdir.

Resimlerde verilen Güneş tutulmasında Güneş’in ve Ay’ın şeklinin küreye benzediğini kolayca söyleyebiliriz.

  

Yukarıdaki resimlerde Ay’ın büyüklüğünün Güneş’i kapattığı, bu nedenle Güneş ve Ay’ın aynı büyüklükteymiş gibi gözükmeleri dikkatimizi çekti mi? Sizce bu iki gök cisminin büyüklükleri aynı mıdır? Eğer aynı değilse nasıl oluyor da aynı büyüklükteymiş gibi görünüyor?

Kapadokya’da gezerken gökyüzüne baktığımızda havadaki onlarca balonu gökyüzünde asılı birer küçük lamba gibi görürüz.

 

Yerde duran bir balonun içine girdiğimizde ise balonun gerçek büyüklüğünü daha net olarak anlarız. Nasıl oluyor da oldukça büyük olan balonu gökyüzünde çok daha küçük olarak algılıyoruz?

Benzer şekilde bizden kat kat büyük olan bir uçağı gökyüzünde iki elimizin arasına sığacak kadar küçük görürüz. Uçağın gerçek büyüklüğünü görebilmemiz için daha yakından bakmamız gerekir.

 

Buna benzer bir başka örnek ise fotoğraf çekimidir. Örneğin, Trabzon’daki Sümela Manastırı’nın fotoğrafını çekmek istediğimizde fotoğraf makinesinin ekranına girene kadar uzaklaşırız. Bu şekilde Sümela Manastırı fotoğraf karesinde daha küçük yer kaplar ve böylelikle tüm görüntüyü tek bir fotoğrafa sığdırabiliriz.

İstanbul Kız Kulesini, uzaklığımızı ayarlayarak elimize sığabilecek kadar küçük algılanmasını sağlayabiliriz. Gerçekte ise Kız kulesi, içerisine yüzlerce insanın sığabileceği büyüklüktedir.

Verilen örneklerde olduğu gibi cisimler bizden uzaklaştıkça onları gerçek boyutlarından daha küçük olarak algılarız. Bunun tersine cisimler arasındaki uzaklık azaldıkça daha büyük görürüz. Bir cismin büyüklüğü gözlem yapılan yer ile aradaki uzaklığa bağlı olarak farklılık gösterebilir. Güneş bize Ay’dan çok uzak olmasına rağmen Ay ile aynı büyüklükteymiş gibi göründüğüne göre Güneş, Ay’dan oldukça büyük olmalıdır. Güneş’le Ay’ı genellikle aynı büyüklükte algılamamızın nedeni bu cisimlerin Dünya’mıza farklı uzaklıkta olmalarıdır. Her üçü de küresel olan Güneş, Dünya ve Ay’ın büyüklükleri birbirine göre sizce nasıldır?

Dünya, Ay ve Güneş’in birbirine göre büyüklüklerini dikkate aldığımızda Güneş’in büyüklüğünü bir basketbol topu kadar kabul edersek, Dünya bir nohut tanesi ve Ay ise bir toplu iğne başı kadar olur.

Neler öğrendik?