BİLEŞKE KUVVET (6.SINIF)
A) Kuvvetin Etkileri
-Duran bir cismi harekete geçiren, hareket halindeki bir cismi durduran, cismin yönünü, şeklini ve süratini değiştirebilen her türlü etkiye kuvvet denir.
-Kuvvetin birimi "Newton"dur ve N harfi ile gösterilir.
NOT: Kuvvet, F harfi ile gösterilir.
B) Kuvvetin Özellikleri
* Kuvvetler, ok işareti ile gösterilir.
*Okların uzunluğu, Kuvvetin büyüklüğünü temsil eder. Uzun oklar daha büyük kuvveti ifade eder.
*Kuvveti belirleyen dört temel özelliği vardır;
1. Uygulama Noktası: Kuvvetin cisme etki noktasıdır.
2. Yönü: Kuvvetin cisme kazandırdığı hareketin yönüdür. Doğu yönü, batı yönü, kuzey yönü, güney yönü gibi.
3. Doğrultusu: Kuvvetin cisme kazandırdığı hareketin doğrultusudur. Kuvvetin çift taraflı yön ile ifade edilmesidir. Kuzey-güney doğrultusu, doğu-batı doğrultusu gibi.
4. Şiddeti (Büyüklüğü): Kuvvetin dinamometre ile ölçülen büyüklüğüdür.
-Aşağıdaki şekilde F1 ve F2 kuvvetleri birbirine paralel oldukları için her ikisinin de doğrultuları aynıdır, yani doğu-batı doğrultusudur. Fakat yönleri farklıdır. F1'in yönü batı, F2'nin yönü ise doğudur.
C) Bileşke Kuvvet
-Birden çok kuvvetin yaptığı işi tek başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet ya da net kuvvet denir.
-Bileşke kuvvet, "R" harfi ile gösterilir.
1.Aynı Yönlü Kuvvetin Bileşkesi
-Bir cisme uygulanan aynı yöndeki kuvvetlerin bileşkesi, bu kuvvetlerin toplamına eşittir.
2.Zıt Yönlü Kuvvetlerin Bileşkesi
-Duran bir cisme uygulanan zıt yönlerdeki kuvvetlerin büyüklükleri birbirine eşit ise; birbirlerinin etkilerini yok ettiklerinden bileşke kuvvet (R) sıfır olur ve bu cisim hareket etmez.
-Bir cisme uygulanan zıt yönlerdeki kuvvetlerin büyüklükleri farklı ise bileşke kuvvet (R);
NOT: İki veya daha fazla kuvvetin etkisinde kalan cisimler daima bileşke kuvvetin yön ve doğrultusunda hareket ederler.
D) Dengelenmiş Kuvvetler
-Bir cisme etki eden net kuvvetin sıfır olması halinde cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır. Hareket etmez, yada hareket halinde ise sabit süratle hareketine devam eder.
-Eşit büyüklükteki iki kuvvet, cisme zıt yönlerde uygulanırsa bileşke (net) kuvvet sıfır olur.
*Masa üzerinde duran vazo, dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
-Duran bir cismi harekete geçiren, hareket halindeki bir cismi durduran, cismin yönünü, şeklini ve süratini değiştirebilen her türlü etkiye kuvvet denir.
-Kuvvetin birimi "Newton"dur ve N harfi ile gösterilir.
- Kuvvet dinamometre ile ölçülür.
- Kuvvet, cismin şeklini değiştirebilir.
- Kuvvet, duran bir cismi hareket ettirebilir.
- Kuvvet, hareket eden bir cismi durdurabilir.
- Kuvvet, cisimleri döndürebilir.
- Kuvvet hareket eden bir cismin yönünü değiştirebilir.
- Kuvvet gözle görülemez. Kuvvetin sadece etkileri gözlenip ölçülebilir.
NOT: Kuvvet, F harfi ile gösterilir.
B) Kuvvetin Özellikleri
* Kuvvetler, ok işareti ile gösterilir.
1. Uygulama Noktası: Kuvvetin cisme etki noktasıdır.
2. Yönü: Kuvvetin cisme kazandırdığı hareketin yönüdür. Doğu yönü, batı yönü, kuzey yönü, güney yönü gibi.
3. Doğrultusu: Kuvvetin cisme kazandırdığı hareketin doğrultusudur. Kuvvetin çift taraflı yön ile ifade edilmesidir. Kuzey-güney doğrultusu, doğu-batı doğrultusu gibi.
4. Şiddeti (Büyüklüğü): Kuvvetin dinamometre ile ölçülen büyüklüğüdür.
-Birden çok kuvvetin yaptığı işi tek başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet ya da net kuvvet denir.
-Bileşke kuvvet, "R" harfi ile gösterilir.
-Yandaki şekillerde arabalardan birini, iki at birlikte, diğerini bir at tek başına hareket ettiriyor. Buna göre iki atın arabaya uyguladığı kuvveti, diğer at tek başına uyguluyor demektir. Buradan da anlaşılacağı gibi iki ya da daha fazla kuvvetin bir cisme yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete bileşke (net) kuvvet denir.
1.Aynı Yönlü Kuvvetin Bileşkesi
-Bir cisme uygulanan aynı yöndeki kuvvetlerin bileşkesi, bu kuvvetlerin toplamına eşittir.
2.Zıt Yönlü Kuvvetlerin Bileşkesi
-Duran bir cisme uygulanan zıt yönlerdeki kuvvetlerin büyüklükleri birbirine eşit ise; birbirlerinin etkilerini yok ettiklerinden bileşke kuvvet (R) sıfır olur ve bu cisim hareket etmez.
- Bu kuvvetlerin farkına eşit ve
- Daima büyük kuvvetin yönünde olur.
Bileşke kuvvetin;
Uygulama Noktası: A noktası
Doğrultusu: Doğu-Batı doğrultusu
Yönü: Büyük kuvvet (F2) yönünde (doğu yönünde)
Büyüklüğü (şiddeti): R = F2 - F1 = 4 -2 = 2 N
D) Dengelenmiş Kuvvetler
-Bir cisme etki eden net kuvvetin sıfır olması halinde cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır. Hareket etmez, yada hareket halinde ise sabit süratle hareketine devam eder.
-Eşit büyüklükteki iki kuvvet, cisme zıt yönlerde uygulanırsa bileşke (net) kuvvet sıfır olur.
- Kuvvetler birbirini dengeler.
- Dengelenmiş kuvvette, bileşke kuvvet her zaman sıfır olur.
- Dengelenmiş kuvvete sahip olan cisimler; ya duruyordur ya da sabit süratle hareket ediyordur.
Günlük hayattan örnekler;
*Sabit süratle hareket eden araba dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
*Masa üzerinde duran vazo, dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
*Duvarda asılı duran askılıklar ve eşyalar, dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
NOT: Dengelenmiş kuvvetler hareketli bir cisme etki ediyorsa, cisim sabit süratle hareketine devam eder.
E) Dengelenmemiş Kuvvetler
-Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfırdan büyükse dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındadır. Cisim büyük kuvvetin yönünde hareket eder.- Dengelenmemiş kuvvette, bileşke kuvvet her zaman sıfırdan farklı olur.
- Durgun haldeki bir cisim, dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde ise hareket etmeye başlar.
- Dengelenmemiş kuvvette, cismin hareket yönü daima büyük kuvvet yönündedir.
Dengelenmemiş kuvvetlere günlük hayattan örnekler;
*Yavaşlayan uçak
*Hızlanan motosiklet
*Duran bir top dengelenmemiş kuvvet etkisiyle harekete geçebilir.
*Dengelenmemiş kuvvet ile bir tenis topunun hareket yönü ve sürati değiştirilebilir.
*Dengelenmemiş kuvvet uygulayarak hareket halindeki top durdurulabilir.
Yorumlar
Yorum Gönder