GÜNEŞ SİSTEMİ (6.SINIF)

GALAKSİ (GÖK ADA)
- Yıldızlar, bulutsular, gezegenler ve uydulardan oluşan uzay adalarına galaksi  (gök ada) denir. Galaksiler sarmal, eliptik ve düzensiz şekillerde olabilir. Samanyolu galaksisi sarmal şekildedir. Güneş sistemi Samanyolu galaksisinin Avcı (Orion) kolu üzerinde bulunur. Samanyolu galaksisi kendi ekseni etrafında dönüşünü 230 milyon yılda tamamlar. Andromeda ve Sambrero diğer galaksilere örnek verilebilir.

Güneş Sistemi
- Güneş'in ve onun etrafında belirli yörüngelerde hareket eden gezegenlerin, uyduların, kuyruklu yıldızların bulunduğu gök cisimleri topluluğudur. Güneş sistemindeki ısı ve ışık kaynağı Güneş'tir.

Güneş

  • Dünya'ya en yakın yıldız Güneş'tir.
  • Güneş yaklaşık olarak küre biçimindedir.
  • Güneş ısı ve ışık kaynağımızdır.
  • Yüzey sıcaklığı yaklaşık 6000˚C'tur.
  • Kullandığımız enerjinin tümü Güneş'ten gelmektedir.
  • Güneş ile Dünya arasındaki mesafe 149,6 milyon km'dir (1AB)
  • Güneş ışığı Dünya'ya 8 dakikada ulaşır.
  • Güneş, Dünya'mızdan çok uzakta olduğu için küçük görülür.
  • Güneş’in büyüklüğü Dünyamızın büyüklüğünün yaklaşık 110 katıdır.
  • Güneş'in kütlesi Dünyamızın kütlesinin yaklaşık 330 000 katıdır.

Gezegenler
- Bir yıldızın etrafında dönen büyük gök cisimlerine gezegen denir. Gezegenler sönmüş katılaşmış çevresine ısı ve ışık saçmayan gök cisimleridir. Gezegenler yıldızlardan aldıkları ışığı yansıtarak görülebilir.

  • Güneş sisteminde sekiz gezegen vardır.
  • Venüs ve Uranüs kendi ekseni etrafında doğudan batıya (saat yönünde), diğer gezegenler ise batıdan doğuya (saat yönünün tersi) döner.
  • Gezegenler Güneş etrafında dolandıkları gibi, kendi eksenleri etrafında da dönerler.
  • Güneş kütle çekim kuvvetiyle bütün gezegenleri kendine doğru çeker. Bu çekim kuvvetinden dolayı gezegenler Güneş'in çevresinde belirli bir yörüngede hareket ederler.
  • Gezegenler Güneş'e farklı uzaklıktadır, yörüngeleri elips şeklindedir.
  • Gezegenlerin Güneş etrafındaki dönüş hızları farklıdır.
  • Güneşe yakın olan gezegenlerin dönüş hızı büyük, uzak olanların dönüş hızları küçüktür.
  • Güneşe en yakın gezegen Merkür , en uzak gezegen Neptün'dür .
  • Gezegenler hem kendi ekseni etrafında hem de Güneş etrafında dönerlerken Samanyolu galaksisinin etrafında da dönmüş olurlar .

UYARI: Plüton 24 Ağustos 2006 tarihinde gezegen sınıfından çıkarılarak cüce gezegen sınıfına dahil edilmiştir.

- Gezegenlerin Güneş'e olan uzaklıklarına göre (yakından uzağa) aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün'dür. (Plüton cüce gezegen sınıfındadır)
(Ezberlemek için kısaltması: Meraklı Vedat Dünkü Maçta Jaleye Sordu Umut Nasıldı)

- Gezegenleri büyüklüklerine göre (büyükten küçüğe) sıralamasını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Dünya, Venüs, Mars, Merkür

İç  gezegenler (Karasal gezegenler)

  • Merkür, Venüs, Dünya ve Mars gezegenleri iç  gezegenleridir.
  • Yoğunluk ve kayalık biçimleri benzerdir.
  • Halkaları bulunmaz.
  • Güneş'e yakındır. (İç yörüngede bulunur.)

Dış  gezegenler (Gaz gezegenler)

  • Jüpiter , Satürn , Uranüs ve Neptün  dış gezegenlerdir.
  • Büyük kısmı gazlardan oluşmuştur.
  • Güneş sisteminin dış yörüngesinde bulunurlar.


1. MERKÜR

  • Güneş'e en yakın gezegendir.
  • Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.
  • Uydusu ve halkası yoktur.
  • Yüzeyi kraterlerle kaplıdır.
  • İnce bir atmosfere sahiptir. Bu nedenle gece ve gündüz sıcaklığı arasındaki fark 500˚C’tan fazladır.




2. VENÜS

  • Venüs'ün dönüş yönü diğer gezegenlerden farklı olarak doğudan batıya dönmektedir.
  • Atmosferindeki yoğun karbondioksit nedeniyle sera etkisinden dolayı çok sıcak bir gezegendir. Yüzey sıcaklığı yaklaşık 460 °C tur.
  • Uydusu ve halkası yoktur.
  • Dünya'nın ikizidir. (Yaklaşık Dünya ile aynı büyüklüktedir.)
  • Venüs'ün diğer ismi Çoban Yıldızı'dır.


3. DÜNYA

  • Üzerinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir.
  • Tek uydusu Ay'dır.
  • Halkası yoktur.
  • Mavi gezegen olarak bilinir.
  • Yüzeyinin 3/4'ü sudur.


4. MARS

  • İki uydusu vardır.
  • Halkası yoktur.
  • Kızıl gezegen olarak bilinir.
  • Büyük oranda karbondioksit içeren ince bir atmosferi vardır.


5. JÜPİTER

  • Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.
  • Dev gezegen olarak bilinir.
  • 60 tan fazla (67) uydusu vardır.
  • En büyük uydusunun adı Ganimet'tir.
  • Etrafında net görünmeyen halkası vardır.


6. SATÜRN

  • 60 tan fazla (62) uydusu vardır.
  • 7 halkası vardır.
  • Jüpiter'den sonra ikinci büyük gezegendir.
  • En büyük uydusu Titan'dır.


7. URANÜS

  • 20 den fazla (27) uydusu vardır.
  • Çevresinde ince 10 halkası vardır.
  • Dönüş şekli yuvarlanan varil gibidir. Yatay olarak dönen tek gezegendir.
  • Zehirli gazlardan oluşan atmosferi vardır.
  • Güneş Sisteminin 3. büyük gezegenidir.


8. NEPTÜN

  • 13 uydusu vardır.
  • Çok ince 6 halkası vardır.
  • Güneş sisteminin en uzak ve en soğuk gezegenidir.
  • Mavi renkli gezegendir.
  • Uranüs'ün ikizi gibidir.


Astronomi Birimi (AB)
- Gezegenlerin güneşe olan uzaklıkları astronomi birimi ile ifade edilir. Bir astronomi birimi Güneş ile Dünya arasındaki uzaklığa eşittir. Bir astronomi birimi 149,6 milyon km'dir.

- Dünya'nın uzaydaki adresi; Samanyolu galaksisi içerisinde Avcı kolunda, Güneş sistemi içerisinde 3. gezegendir.

ASTEROİT, METEOR, GÖK TAŞI
- Güneş sisteminin beş milyar yıl önceki oluşumu sırasında ortaya çıkan, aşınmış kaya ve metal parçalarına asteroit denir.

- Asteroitlerin parçalanması sonucu oluşan küçük parçaların bazıları, Dünya yüzeyine çarpmadan atmosferde buharlaşır. Bu gök cisimlerine meteor denir. Meteorlar, gökyüzünde ışık demeti oluşturur. Görünüşü sebebiyle meteorlara halk dilinde kayan yıldız da denir.

- Atmosferden geçerken yanarak tükenmeyip yeryüzüne kaya olarak düşen meteor parçalarına gök
taşı denir. Gök taşının yeryüzüne ulaştıktan sonra oluşturduğu çukura göktaşı çukuru denir. Ülkemizde Ağrı-Doğubeyazıt'ta 35 metre genişliğinde, 60 metre derinliğinde bir gök taşı çukuru bulunur.




Yorumlar

Yorum Gönder