KİMYASAL TEMKİMELER VE KİMYA ENDÜSTRİSİ (8.SINIF)
Maddeki değişim; fiziksel ve kimyasal değişme olmak üzere iki şekildedir.
Fiziksel Değişme
Maddenin;
- Rengi, kokusu, tadı
- Katı, sıvı veya gaz halinde bulunması,
- Esnek veya berk (sıkı) olması,
- Isı ve elektrik iletkenliği gibi özelliklerinin değişmesi fiziksel değişmedir.
Kimyasal Değişme
Bir maddenin diğer maddelerle etkileşebilme özelliğine kimyasal özellik denir.
Maddenin kimyasal özelliklerinin değişerek yeni madde oluşmasına kimyasal değişme denir.
Maddelerdeki kimyasal değişme süreci kimyasal tepkime olarak adlandırılır.
KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ
Hayatımızın her alanında canlıların birçok kimyasal tepkime meydana gelmektedir. Yanma tepkimeleri de bu tepkimelerden biridir.
Yanma Tepkimeleri
Bir maddenin oksijen gazı ile tepkimeye girerek yeni bir ürün meydana getirmesi tepkimelerine yanma tepkimeleri denir. Günlük yaşamda kullandığımız yanma kavramı, yanma tepkimelerini tam olarak kapsamamaktadır. Kömürün oksijen gazı ile tepkimesi yanma tepkimesi olduğu gibi, demirin oksijen ile tepkimesi de yanma tepkimesidir. Canlıların vücudunda meydana gelen besin maddelerinin oksijen gazı ile oluşturduğu tepkime de yanma tepkimesidir.
1. Hızlı yanma
-Yanma olayı çok hızlı bir şekilde meydana gelir.
-Yanma olayında ateş görülür.
-Kömürün, odunun, kağıdın, LPG ve doğal gazın yanması örnek verilebilir.
-Hızlı yanmaya alevli yanma da denir.
-Yanma olayının gerçekleşmesi için yakıt, oksijen ve tutuşma sıcaklığı gereklidir.
Hızlı Yanmaya Örnekler
C + O2 → CO2 + ısı (Karbon oksijenle yanması)
2H2 + O2 → 2H2O + ısı (Hidrojen oksijenle yanması)
CH4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2O + ısı (Metan oksijenle yanması)
C2H6 + 7/2 O2 → 2CO2 + 3 H2O + ısı (Etan oksijenle yanması)
C2H5OH + 3 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + ısı (Etil alkol oksijenle yanması)
C3H8 + 5 O2 → 3 CO2 + 4 H2O + ısı (Protan oksijenle yanması)
C4H10 + 13/2 O2 → 4 CO2 + 5 H2O + ısı (Bütan oksijenle yanması)
C4H10O3 + 5 O2 → 4CO2 + 5 H2O + ısı
C10H8 + 12 O2 → 10 CO2 + 4 H2O + ısı
2 CH3NO2 + 1/7 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + 2 NO2 + ısı
C2H5SH + 9/2 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + SO2 + ısı
C6H6 + 15/2 O2 → 6 CO2 + 3 H2O + ısı (Benzen oksijenle yanması)
1. Hızlı yanma
-Yanma olayı çok hızlı bir şekilde meydana gelir.
-Yanma olayında ateş görülür.
-Kömürün, odunun, kağıdın, LPG ve doğal gazın yanması örnek verilebilir.
-Hızlı yanmaya alevli yanma da denir.
-Yanma olayının gerçekleşmesi için yakıt, oksijen ve tutuşma sıcaklığı gereklidir.
Hızlı Yanmaya Örnekler
C + O2 → CO2 + ısı (Karbon oksijenle yanması)
2H2 + O2 → 2H2O + ısı (Hidrojen oksijenle yanması)
CH4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2O + ısı (Metan oksijenle yanması)
C2H6 + 7/2 O2 → 2CO2 + 3 H2O + ısı (Etan oksijenle yanması)
C2H5OH + 3 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + ısı (Etil alkol oksijenle yanması)
C3H8 + 5 O2 → 3 CO2 + 4 H2O + ısı (Protan oksijenle yanması)
C4H10 + 13/2 O2 → 4 CO2 + 5 H2O + ısı (Bütan oksijenle yanması)
C4H10O3 + 5 O2 → 4CO2 + 5 H2O + ısı
C10H8 + 12 O2 → 10 CO2 + 4 H2O + ısı
2 CH3NO2 + 1/7 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + 2 NO2 + ısı
C2H5SH + 9/2 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + SO2 + ısı
C6H6 + 15/2 O2 → 6 CO2 + 3 H2O + ısı (Benzen oksijenle yanması)
2. Yavaş yanma
-Yanma olayı sırasında alev oluşmaz.
-Demirin paslanması, gümüşün paslanması, solunum olayı yavaş yanmadır.
-Yanma olayı sırasında alev oluşmaz.
-Demirin paslanması, gümüşün paslanması, solunum olayı yavaş yanmadır.
Yavaş Yanmaya Örnekler
2 Fe + 3/2 O2 → Fe2O3 + ısı ( Demirin paslanması)
C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2 + 6 H2O + ısı (Solunum olayı)
2 Fe + 3/2 O2 → Fe2O3 + ısı ( Demirin paslanması)
C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2 + 6 H2O + ısı (Solunum olayı)
Asit - Baz (Nötrleşme) Tepkimeleri
Asit ve bazlar uygun koşullarda bir araya geldiğinde asit ve baz, kimyasal değişim sonucunda tuz ve su gibi yeni maddelere dönüşür. pH değeri 7'den küçük olan asitler, pH değeri 7'den büyük bazlarla bir araya geldiğinde pH değeri 7 olan nötr haldeki tuz ve suya dönüştüğü için bu tepkimelere nötrleşme tepkimeleri denir.
KİMYASAL TEPKİMELERDE KÜTLE KORUNUMU
Kimyassal tepkime sonucunda maddenin bir çok özelliği değişmektedir. Fakat kimyasal tepkimeler sonucunda yeni atom oluşmadığından hatta atomların toplam elektron sayısı değişmediğinden kütle korunmaktadır. Tepkimeye girenlerin toplam kütlesi, ürünlerin kütleleri toplamına eşittir.
TÜRKİYE'DE KİMYA ENDÜSTRİSİ
Çok fazla sayıda ürün yelpazesine sahip olan kimya sektörü, ülkemizde ithalata bağımlı durumdadır. Kullanılan ham maddenin yüzde 70'i ithal edilmekte, %30'u ise yerli üretimle karşılanmaktadır.
Türk kimya endüstrisi, ağırlıklı olarak petro kimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç, boya-vernik, sentetik elyaf, soda gibi çeşitli kimyasal ham madde ve tüketim ürünlerinin üretiminin gerçekleştirildiği tesislerden oluşmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren firmaların önemli bir kısmı küçük ve orta ölçekli işletmeler olmakla birlikte, büyük ölçekli firmalar ile çok uluslu şirketler de faaliyet göstermektedir. Kimya sektöründe ithalatın oranı ihracattan daha fazladır.
Kimya endüstrisi çok geniş alandan oluşan bir sektör olduğu için çok çeşitli meslek dallarından kişiler bu alanda çalışmaktadır. Petrokimya ve diğer kimyasal elementlerin rezervlerinin keşfedilip çıkarılması ve işlenmesi sürecinde maden mühendisliği, petrol mühendisliği, kimya mühendisliği gibi yüksek öğrenim gerektiren mesleklerin yanında bu alanda birçok teknik eleman da görev yapmaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder