SOLUNUM (8.SINIF)
SOLUNUM
Canlıların yaşamını devam ettirilebilmesi için besin bulması çok önemlidir. Canlılar için besinin yanında en az onun kadar önemli bir diğer madde de oksijendir. Bir canlının canlılığını koruyabilmesi için gerekli olan enerjiyi üretmesi olayına solunum denir. Canlılar oksijenli ve oksijensiz olmak üzere iki farklı şekilde enerji üretebilmektedir. Oksijen kullanılarak enerji üretilmesi olayına oksijenli solunum denir. Besin maddelerinin hücredeki mitokondrilerde oksijenle yakılması sonucu enerji üretilirken aynı zamanda karbondioksit ve su açığa çıkar. Fotosentez olayı ile karbondioksit ve su ile birlikte alınan minerallerden besin ve oksijen üretilirken, oksijenli solunum sonucunda ise besin ve oksijenden enerjinin yanında karbondioksit ve su da üretilmektedir.
Solunum olayı sürekli devam eden bir olaydır. Çünkü bir canlının enerji olmadan yaşaması mümkün değildir. Hayvanlar gibi bitkilerin de sürekli enerji üretmeleri gerekir. Dolayıyla bitkilerde fotosentez olayı sadece gündüz meydana gelirken solunum olayı gece gündüz devam etmektedir. Bitkiler bir günde tükettikleri oksijenin daha fazlasını üretmektedirler.
Enerji üretme işlemi sadece oksijen kullanılarak gerçekleşen bir olay değildir. Bazı canlılar, oksijen kullanmadan besinleri parçalayarak enerji üretir. Oksijen kullanılmadan gerçekleşen bu olaya oksijensiz solunum denir. Oksijensiz solunumda besin maddeleri tam parçalanamadığı için az enerji açığa çıkar. Bu solunum, yaşamı için çok fazla enerjiye ihtiyaç duymayan tek hücreli canlılarda ve oksijenli solonumun yetersiz kaldığı zamanlarda bazı çok hücreli canlılarda görülür. Örneğin spor yaparken çizgili kaslarımızda enerji üretimi hem oksijenli hem de oksijensiz solunum ile sağlanır. Bunun yanısıra hamurun kabarmasını, sütün yoğurt ve peynire dönüşmesini sağlayan mantarlar, okyanusların diplerinde yaşanan canlılar oksijensiz solunum yaparlar.
Canlıların yaşamını devam ettirilebilmesi için besin bulması çok önemlidir. Canlılar için besinin yanında en az onun kadar önemli bir diğer madde de oksijendir. Bir canlının canlılığını koruyabilmesi için gerekli olan enerjiyi üretmesi olayına solunum denir. Canlılar oksijenli ve oksijensiz olmak üzere iki farklı şekilde enerji üretebilmektedir. Oksijen kullanılarak enerji üretilmesi olayına oksijenli solunum denir. Besin maddelerinin hücredeki mitokondrilerde oksijenle yakılması sonucu enerji üretilirken aynı zamanda karbondioksit ve su açığa çıkar. Fotosentez olayı ile karbondioksit ve su ile birlikte alınan minerallerden besin ve oksijen üretilirken, oksijenli solunum sonucunda ise besin ve oksijenden enerjinin yanında karbondioksit ve su da üretilmektedir.
Solunum olayı sürekli devam eden bir olaydır. Çünkü bir canlının enerji olmadan yaşaması mümkün değildir. Hayvanlar gibi bitkilerin de sürekli enerji üretmeleri gerekir. Dolayıyla bitkilerde fotosentez olayı sadece gündüz meydana gelirken solunum olayı gece gündüz devam etmektedir. Bitkiler bir günde tükettikleri oksijenin daha fazlasını üretmektedirler.
Enerji üretme işlemi sadece oksijen kullanılarak gerçekleşen bir olay değildir. Bazı canlılar, oksijen kullanmadan besinleri parçalayarak enerji üretir. Oksijen kullanılmadan gerçekleşen bu olaya oksijensiz solunum denir. Oksijensiz solunumda besin maddeleri tam parçalanamadığı için az enerji açığa çıkar. Bu solunum, yaşamı için çok fazla enerjiye ihtiyaç duymayan tek hücreli canlılarda ve oksijenli solonumun yetersiz kaldığı zamanlarda bazı çok hücreli canlılarda görülür. Örneğin spor yaparken çizgili kaslarımızda enerji üretimi hem oksijenli hem de oksijensiz solunum ile sağlanır. Bunun yanısıra hamurun kabarmasını, sütün yoğurt ve peynire dönüşmesini sağlayan mantarlar, okyanusların diplerinde yaşanan canlılar oksijensiz solunum yaparlar.
Solunum ve Fotosentez'in Karşılaştırılması
Solunum
- Tüm canlılarda görülür.
- Her an gerçekleşir.
- Besin ve oksijene ihtiyaç vardır.
- Karbondioksit, su ve enerji üretilir.
- Ökaryot hücrelerde mitokondri de gerçekleşir.
- Ağırlık azalmasına neden olur.
Fotosentez
- Klorofil taşıyan canlılarda görülür.
- Işıklı ortamda gerçekleşir.
- Su, karbondioksit ve ışığa ihtiyaç vardır.
- Besin ve oksijen üretilir.
- Ökaryot hücrelerde kloroplastta gerçekleşir.
- Ağırlık artmasına sebep olur.
Yorumlar
Yorum Gönder