MUTASYON VE MODİFİKASYON (8)
MUTASYON VE MODİFİKASYON
* Bir önceki konumuzda kromozomların DNA moleküllerini, DNA moleküllerinin de genetik özellikleri belirleyen genleri taşıdığını söylemiştik. Bu eşleme sırasında ise bazen hatalar yapılır ve DNA değişikliğe uğrar. Bu olaya mutasyon denir.
* Yukarıda verilen örnekte bir DNA molekülündeki kopyalama sırasında 3.sıradaki nükleotit diziliminde hata olmuştur. Bu hata sonucunda canlıda değişiklikler(mutasyon) meydana gelebilir.
* DNA molekülündeki diziliş hatalarından başka, nükleotit sayısının değişimi, DNA'ya barça eklenmesi yada kopması da mutasyonlara yol açar.
* Mutasyonların pek çok sebebi olabilir. Bazı kimyasal maddeler, radyasyon, asitlik ve bazlık derecesi (pH) nin değişmesi, hazır besinlerdeki bazı katkı maddeleri, hava ve su kirliliği, geçirilen ateşli hastalıklar mutasyona sebep olan başlıca etkenlerdir.
* Mutasyonlar; hem üreme hem de vücut hücrelerinde gerçekleşebilir. Eğer mutasyon üreme hücrelerinde oluşursa, görülen mutasyon dölden döle aktarılır. Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar ise eşeyli üreyen canlılarda yavru döllere aktarılmaz.
* Albinoluk, keçilerde dört boynuzluluk, Renk körlüğü, hemofili, orak hücreli anemi, altı parmaklılık, Van kedilerinin gözlerinin farklı renkte olması, down sendromu üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar sonucu oluşur. Vücut hücrelerinde oluşan mutasyonlar ise doğum izleri, tavşan dudaklılık gibi durumlara yol açar.
NOT: Mutasyonlar, canlıların yapısında değişikliğe neden olduğu için genetik çeşitliliğe yol açar.
UYARI: Hamilelikte anne adaylarının özellikle ilk üç ay röntgen çektirmemesi gerekir. Çünkü bu ışın etkisi bebekte mutasyona, dolayısıyla da gelişim bozukluklarına neden olabilir.
* Canlılarda mutasyon dışında da değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler katılımın yanı sıra çevresel faktörlerden de kaynaklanabilir.
* Çeşitli mekanik (çevresel: besin, su, sıcaklık, nem, ışık vb.) etkiler ile canlının fenotipinde meydana gelen kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir. Çevremizde gözlemleyebileceğimiz pek çok modifikasyon örneği vardır. Bu örneklerden bazıları aşağıda verilmiştir.
**Sıcaklığı 15-25oC olan ortamda yetiştirilen çuha çiçeğinin çiçek rengi kırmızı, 25-35oC sıcaklığa sahip ortamda yetiştirilen çuha çiçeğinin rengi beyaz olur.
**Tek yumurta ikizleri farklı çevre şartlarında yaşadıklarında farklı fiziksel özellikler gösterebilir.
** Arı larvaları çiçek tozu ile beslendiğinde işçi arılar, arı sütü ile beslendiğinde kraliçe arılar oluşur. (soldaki işçi arı, sağdaki kraliçe arı)
** Sirke sinekleri 16oC sıcaklıkta düz kanatlı, 25oC sıcaklıkta kıvrık kanatlı olur.
** Yazın güneşli günlerde tenimiz bronzlaşır.
** Ortanca çiçeği; toprağın pH derecesi düşük olursa mavi-mor renkte, pH derecesi yüksek olursa beyaz renkte olur.
** Spor yapan kişilerin kasları gelişir.
** Kuzey kutbuna yakın bölgede yaşayan tavşanların kışın ve yazın farklı renkte olması .
- Verilen bilgilere bağlı olarak mutasyon ve modifikasyon olayları arasında farklılıklar olduğunu anlayabiliriz. Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar kalıtsaldır. Bu yüzden bu mutasyonlar yavru döllere aktarılır. Fakat modifikasyonlar kalıtsal değildir ve çevrenin etkisiyle canlının fenotipinde meydana geldikleri için dölden döle aktarılmazlar.
* Bir önceki konumuzda kromozomların DNA moleküllerini, DNA moleküllerinin de genetik özellikleri belirleyen genleri taşıdığını söylemiştik. Bu eşleme sırasında ise bazen hatalar yapılır ve DNA değişikliğe uğrar. Bu olaya mutasyon denir.
* DNA molekülündeki diziliş hatalarından başka, nükleotit sayısının değişimi, DNA'ya barça eklenmesi yada kopması da mutasyonlara yol açar.
* Mutasyonların pek çok sebebi olabilir. Bazı kimyasal maddeler, radyasyon, asitlik ve bazlık derecesi (pH) nin değişmesi, hazır besinlerdeki bazı katkı maddeleri, hava ve su kirliliği, geçirilen ateşli hastalıklar mutasyona sebep olan başlıca etkenlerdir.
* Mutasyonlar; hem üreme hem de vücut hücrelerinde gerçekleşebilir. Eğer mutasyon üreme hücrelerinde oluşursa, görülen mutasyon dölden döle aktarılır. Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar ise eşeyli üreyen canlılarda yavru döllere aktarılmaz.
* Albinoluk, keçilerde dört boynuzluluk, Renk körlüğü, hemofili, orak hücreli anemi, altı parmaklılık, Van kedilerinin gözlerinin farklı renkte olması, down sendromu üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar sonucu oluşur. Vücut hücrelerinde oluşan mutasyonlar ise doğum izleri, tavşan dudaklılık gibi durumlara yol açar.
NOT: Mutasyonlar, canlıların yapısında değişikliğe neden olduğu için genetik çeşitliliğe yol açar.
UYARI: Hamilelikte anne adaylarının özellikle ilk üç ay röntgen çektirmemesi gerekir. Çünkü bu ışın etkisi bebekte mutasyona, dolayısıyla da gelişim bozukluklarına neden olabilir.
* Canlılarda mutasyon dışında da değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler katılımın yanı sıra çevresel faktörlerden de kaynaklanabilir.
* Çeşitli mekanik (çevresel: besin, su, sıcaklık, nem, ışık vb.) etkiler ile canlının fenotipinde meydana gelen kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir. Çevremizde gözlemleyebileceğimiz pek çok modifikasyon örneği vardır. Bu örneklerden bazıları aşağıda verilmiştir.
**Sıcaklığı 15-25oC olan ortamda yetiştirilen çuha çiçeğinin çiçek rengi kırmızı, 25-35oC sıcaklığa sahip ortamda yetiştirilen çuha çiçeğinin rengi beyaz olur.
**Tek yumurta ikizleri farklı çevre şartlarında yaşadıklarında farklı fiziksel özellikler gösterebilir.
** Arı larvaları çiçek tozu ile beslendiğinde işçi arılar, arı sütü ile beslendiğinde kraliçe arılar oluşur. (soldaki işçi arı, sağdaki kraliçe arı)
** Sirke sinekleri 16oC sıcaklıkta düz kanatlı, 25oC sıcaklıkta kıvrık kanatlı olur.
** Yazın güneşli günlerde tenimiz bronzlaşır.
** Ortanca çiçeği; toprağın pH derecesi düşük olursa mavi-mor renkte, pH derecesi yüksek olursa beyaz renkte olur.
** Spor yapan kişilerin kasları gelişir.
** Kuzey kutbuna yakın bölgede yaşayan tavşanların kışın ve yazın farklı renkte olması .
- Verilen bilgilere bağlı olarak mutasyon ve modifikasyon olayları arasında farklılıklar olduğunu anlayabiliriz. Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar kalıtsaldır. Bu yüzden bu mutasyonlar yavru döllere aktarılır. Fakat modifikasyonlar kalıtsal değildir ve çevrenin etkisiyle canlının fenotipinde meydana geldikleri için dölden döle aktarılmazlar.
Sirke sinekleri ile meyve sinekleri aynı mı?
YanıtlaSilhttp://theconversation.com/animals-in-research-drosophila-the-fruit-fly-13571
Tavşanın kıllarını tıraş edip buz torbası koyduğumuz zaman siyah kıl çıkıyor ya mesela bu kış çıktı diyelim bir dahaki kış da mı çıkıyor ?
YanıtlaSilyoo
SilYine aynı beyaz çıkıyor
YanıtlaSil